દેવગઢ બારિયા

📍  સામાન્ય પરિચય:

• દેવગઢ બારિયા એ ગુજરાતના પૂર્વ ભાગે, દાહોદ જિલ્લાનું એક મહત્વપૂર્ણ અને ઐતિહાસિક શહેર છે.

• આ શહેર પર્વતીય ધરતી, જંગલો અને નદીઓથી ઘેરાયેલું હોવાથી તેને “પ્રાકૃતિક સૌંદર્યથી ભરપૂર” ગણાય છે.

• દેવગઢબારિયાને ‘દાહોદનું પેરિસ’ તરીકે ઓળખવામાં આવે છે, જે તેના સૌંદર્ય, શાંતિ અને પરંપરાગત શૈલીઓના સંયોજનને દર્શાવે છે.

🏰 ઈતિહાસ અને સ્થાપના:

• દેવગઢ બારિયાની સ્થાપના, પાવાગઢના પતન પછી, ચૌહાણ વંશના રાજા પતઈરાવળના પૌત્ર રાજા ડુંગરસિંહ દ્વારા કરવામાં આવી હતી.

• ચૌહાણ વંશના રાજાઓ અહીં લાંબા સમય સુધી શાસન કરતા હતા અને અહીંની રાજવી સંસ્કૃતિ આજે પણ લોકોના મનમાં જીવંત છે.

• દેવગઢનું મહેલ (દેવગઢ પેલેસ) આજ પણ તેમની રાજવી સ્થાપત્ય કળાનું મહત્વપૂર્ણ ચિહ્ન છે.

🏞️ ભૌગોલિક સ્થિતિ અને કુદરતી દ્રશ્યો:

• દેવગઢ બારિયા મહીસાગર નદીના તટે વસેલું છે.

• શહેરમાં ઉંચા ટેકરીઓ, જંગલ વિસ્તાર અને નદીઓ જેવાં અનેક કુદરતી તત્વો હોવાથી તે એક્લો નૈસર્ગિક પ્રવાસન સ્થળ બની રહ્યું છે.

• આસપાસના ગામો અને રિઝર્વ ફોરેસ્ટ વિસ્તાર આ શહેરને વધુ અનોખું બનાવે છે.

🕌 ધાર્મિક સ્થળો:

• ખોડિયાર માતાનું મંદિર – સ્થાનિક શ્રદ્ધાનું કેન્દ્ર.

• મહાદેવ મંદિર, હનુમાન મંદિર, અને જૈન દેરાસરો – ધરતી પર ધાર્મિક સહિષ્ણુતાનું પ્રતિબિંબ.

• સંતરામદાસ આશ્રમ જેવી સાધના સ્થળો લોકોમાં આધ્યાત્મિકતા ફેલાવે છે.

🏛️ આરકીટેક્ચરલ મહત્વ:

• દેવગઢ પેલેસ – રાજવી કલાનું જીવંત દ્રષ્ટાંત.

• મહેલના કોરીડોર, રોયલ ગેલેરીઝ, સુંદર વિંટેજ ઈન્ટીરીયર શહેરના ઐતિહાસિક વારસાને આજે પણ જીવી રાખે છે.

• શહેરની પ્રાચીન ઈમારતો અને દરવાજાઓ તેમનાં સમયના શિલ્પ અને જ્ઞાનની સાક્ષી આપે છે.

🌾 અર્થ વ્યવસ્થા અને જીવનશૈલી:

• કૃષિ મુખ્ય વ્યવસાય છે. ખેડૂતો મકાઈ, તુવર, કપાસ, શાકભાજી વગેરે પાક ઉત્પન્ન કરે છે.

• હસ્તકલા અને હેન્ડલૂમ ઉદ્યોગ – સ્થાનિક મહિલાઓ અને યુવાનો માટે રોજગારનું મુખ્ય સાધન છે.

• વનજ સાંપ્રદાયિક વ્યવસાય, હેડીક્રાફ્ટ અને વણાટ આ વિસ્તારની ઓળખ છે.

• નગરમાં નાના વેપારીઓ અને બજારો સ્થાનિક અર્થતંત્રને જીવન આપે છે.

🎓 શિક્ષણ અને સંસ્થાઓ:

• શહેરમાં પ્રાથમિકથી કોલેજ લેવલ સુધીની શૈક્ષણિક સંસ્થાઓ કાર્યરત છે.

• મહારાજા સયાજીરાવ યુનિવર્સિટીના સંલગ્ન કોલેજો અને કેટલાક ટેક્નિકલ સંસ્થાઓ પણ અહીં આવેલી છે.

• શિક્ષણ ક્ષેત્રે દેવગઢ બારિયાનો વિસ્તારોમાં પ્રભાવ જોવા મળે છે.

🏥 આરોગ્ય અને સુવિધાઓ:

• સરકારી દવાખાના, પ્રાઇવેટ ક્લિનિકો, અને માતૃ-બાળ કલ્યાણ કેન્દ્રો લોકોના આરોગ્ય માટે કાર્યરત છે.

• દવા અને સારવાર માટે નજીકના શહેર દાહોદ કે વડોદરા તરફ પણ જવામાં આવે છે.

🎉 સાંસ્કૃતિક કાર્યક્રમો અને ઉત્સવો:

• હોળી, દિવાળી, નવરાત્રી, અને ઉતરાયણ ઉમંગભેર ઉજવાય છે.

• સ્થાનિક મેળા અને લોકનૃત્યો હસ્તકલા અને લોકસંસ્કૃતિનું જીવંત પ્રતિનિધિત્વ કરે છે.

🛣️ ટ્રાન્સપોર્ટ અને કનેક્ટિવિટી:

• દેવગઢ બારિયા દાહોદ, વડોદરા અને ભરૂચ સાથે રાજ્ય રાજમાર્ગો અને જિલ્લાના રસ્તાઓ દ્વારા જોડાયેલું છે.

• નજીકનું રેલવે સ્ટેશન: દાહોદ (~45 કિમી).

• **ગુજરાત રાજ્ય માર્ગ પરિવહન નિગમ (GSRTC)**ની બસો ઉપલબ્ધ છે.

🏞️ પ્રસિદ્ધ સ્થળો:

• દેવગઢ પેલેસ – પ્રવાસન માટે મુખ્ય કેન્દ્ર.

• નદીઓ અને ટેકરીઓ, જે ટ્રેકિંગ અને કુદરતપ્રેમીઓ માટે આકર્ષણ બિંદુ છે.

• મેઘમધાર, બોરિયા ગામના જળાશયો, શાંત અને સુંદર સ્થળ તરીકે લોકપ્રિય છે.

🌱 ભવિષ્યનાં વિકાસના પ્રયત્નો:

• ટુરિઝમને પ્રોત્સાહન આપવા માટે પેલેસ, મંદિર અને નદી કાંઠે વિકાસ યોજનાઓ ચાલી રહી છે.

• કૃષિ આધારિત ઉદ્યોગો અને ટ્રાઈબલ હસ્તકલા કેન્દ્રોને વધારવા સરકાર પ્રયાસશીલ છે.