ખંભાત

ખંભાતનું જૂનું નામ ‘સ્તંભતીર્થ’ કે ‘સ્તંભપુર’ છે. ખંભાત પ્રાચીન કાળ તેમજ સલ્તન કાળમાં જાહોજલાલીવાળા સમૃદ્ધ બંદર તરીકે જગવિખ્યાત હતું. ખંભાતને ‘દુનિયાના વસ્ત્ર’ તરીકે ઓળખવામાં આવતું. માર્કોપોલોની નોંધમાં 12મી સદીમાં તેણે લીધેલ ખંભાત બંદરની મુલાકાતનો ઉલ્લેખ જોવા મળે છે. મુઘલ સમ્રાટ અકબર ગુજરાત પરના આક્રમણ દરમિયાન ખંભાતમાં સૌપ્રથમ દરિયાના દર્શન કર્યા હતાં.

એક સમયે ખંભાત બંદર ભારતના સૌથી સમૃદ્ધ બંદર પૈકીનું એક હતું.

સિદ્ધરાજ જયસિંહના મંત્રી ઉદયએ ખંભાતનો ઘણો સારો એવો વિકાસ કર્યો હતો ત્યારબાદ વસ્તુપાળ અને તેજપાળે પણ ખંભાતના વિકાસમાં મહત્વનો ફાળો આપ્યો હતો.

ખંભાતના દીવાન નર્મદાશંકરે ઈતિહાસવિદ્ મણિશંકર જોટે

પાસે “ખંભાતનો ઈતિહાસ’ નામક પુસ્તક લખાવ્યું હતું. વહોરા સમાજનું યાત્રાધામ કાકાની કબર ઉપરાંત જામી મસ્જિદ, ખંભાતના સંગ્રહાલયમાં આવેલ પ્રાચીન હસ્તપ્રતો વગેરે જોવાલાયક સ્થળો છે.

અકીક ભારતમાં ગુજરાતમાં સમગ્ર માત્ર જોવા મળતું ખનીજ તત્વ છે. ખંભાત અકીકમાંથી બનતા ઘરેણાં તથા અકીકના પોલીશનું સૌથી અગત્યનું સ્થળ અઠીક છે. આ અકીક કામને વર્ષ 2008માં GI ટેગ આપવામાં આવ્યો હતો.

ખંભાત પતંગ અને તાળા બનાવવાના ઉદ્યોગનું મહત્વનું કેન્દ્ર छे.

– ખંભાતના ‘હલવો’ અને ‘સુતરફેણી’ જાણીતા છે.

– પાપડ, મઠીયા અને ચોળાફળી માટે જાણીતું સ્થળ ઉત્તરસંડા ખંભાત તાલુકામાં આવેલુ છે.