ઓખા

📍 સામાન્ય પરિચય:

• ઓખા દેવભૂમિ દ્વારકા જિલ્લાના મુખ્ય તાલુકાઓમાંનું એક છે.

• આ તાલુકાનું મુખ્ય મથક દ્વારકા છે, જે ગોમતી નદીના કિનારે વસેલું છે.

• ઓખામંડળ એવું નામ ધરાવતું આ તાલુકું ત્રણ બાજુથી સમુદ્ર તટ ધરાવે છે અને ગુજરાતનું એકમાત્ર એવું તાલુકું છે જે સમુદ્રથી ઘેરાયેલું છે.

🛕 ઐતિહાસિક અને ધાર્મિક સ્થળો:

• દ્વારકાધીશ મંદિર: ભગવાન શ્રીકૃષ્ણનો મંદિર જે ભગવાનના અવતાર સ્થળ તરીકે પવિત્ર માનવામાં આવે છે.

• મંદિરનાં બે દરવાજા:

  • મોક્ષ દ્વાર

  • સ્વર્ગ દ્વાર
    આ દ્વાર તીર્થયાત્રીઓ માટે વિશેષ મહત્વ ધરાવે છે.

• વલ્લભાચાર્યની બેઠક: વલ્લભાચાર્ય જે શ્રીવલ્લભ સંપ્રદાયના સ્થાપક હતા, તે સ્થળ.

• રૂકમણીજીનું મંદિર: રુકમણીજી ભગવાન કૃષ્ણની પત્ની, આ મંદિર ખૂબ લોકપ્રિય છે.

• ભડકેશ્વર મહાદેવનું મંદિર: જે સ્થળનું ઐતિહાસિક અને ધાર્મિક મહત્વ છે.

🙏 તીર્થસ્થળો અને ખાસ મંદિર:

• હનુમાન દાંડી (દાંડીવાળા હનુમાન): બેટ દ્વારકામાં આવેલું હનુમાનજીનું પ્રસિદ્ધ પુરાણિક મંદિર છે.

  • આ મંદિર વિશ્વમાં એકમાત્ર એવું છે જ્યાં પિતા હનુમાનજી અને તેમના પુત્ર મકરધ્વજ બિરાજે છે.

  • દાંડીનો અર્થ થાય છે ‘આનંદી હનુમાન’ કે જે ખૂબ શાંતિ અને આશીર્વાદ આપનારા મંદિરમાંનું નામ છે.

• શંખોદ્વાર બેટ (દારુકાવન તરીકે ઓળખાય છે):

  • અહીં બાર જ્યોતિર્લિંગોમાંનું એક નાગેશ્વર મંદિર આવેલું છે.

  • માન્યતા અનુસાર શ્રીકૃષ્ણે દ્વારકાના નિર્માણ પહેલાં અહીંના નાગેશ્વર મહાદેવથી આશીર્વાદ લીધા હતા.

• ધ્રાસણવેલ ગામ:

  • અહીં કાલિકા માતાજીનું મંદિર છે, જે સપ્તયન શૈલીમાં 8મી-9મી સદીમાં નિર્મિત છે.

  • ત્યાં ભગવાન શંકર અને સૂર્યદેવનું મગદેરુ મંદિર પણ છે.

• શારદા મઠ:

  • આ મઠ 8મી સદીમાં આદિ શંકરાચાર્ય દ્વારા સ્થાપિત કરવામાં આવ્યું હતું.

  • આ શંકરાચાર્યએ ચારેય દિશામાં કુલ ચાર મઠ સ્થાપ્યા હતા જેમાં પશ્ચિમ દિશાનું મઠ ગુજરાતમાં શારદા પીઠ તરીકે ઓળખાય છે.

  • આ મઠ સામવેદ સાથે સંકળાયેલું માનવામાં આવે છે.

• વસઇ ગામમાં આવેલું કંકણેશ્વર મહાદેવ મંદિર અને જૂનાગઢી જૈન મંદિરો પણ દર્શનીય છે.

📜 ઐતિહાસિક અને સાંસ્કૃતિક પ્રસંગો:

• ચૈતન્ય મહાપ્રભુ દ્વારકામાં પધાર્યા હતા, આ સ્થળે તેમની ઉપસ્થિતિનું મહત્ત્વ છે.

• લોકવાયકા અનુસાર, મીરાબાઈએ તેમના જીવનના અંતિમ દિવસો દ્વારકામાં વિતાવ્યા અને અહીં દેહ ત્યાગ કર્યો.

• ગોમતી નદીના તટ અને પંચનંદ તીર્થ વચ્ચે સુદામા સેતુ દ્વારા જોડાણ છે, જે તીર્થયાત્રાઓ માટે ખૂબ ઉપયોગી છે.

🏭 ઔદ્યોગિક મહત્વ:

• મીઠાપુર ખાતે સ્થિત ટાટા કેમિકલ્સનું સૌરાષ્ટ્રનું સૌથી મોટું મીઠાનું કારખાનું આવેલું છે.

• મીઠાપુરને ‘સોલ્ટ સિટી’ તરીકે ઓળખાય છે.

• અહીં ભારતનું પહેલું કોરલ રીફ ગાર્ડન પણ બનાવાયું છે, જે પર્યાવરણ માટે મહત્વપૂર્ણ છે.

🌊 પ્રાકૃતિક પરિસ્થિતિ:

• ઓખા મંડળ તળાવો, સમુદ્રી કિનારા અને નદી કિનારા માટે જાણીતું છે.

• સમુદ્ર તટ અને નદીનું સરનામું હોવાથી આ વિસ્તારમાં માછીમારી પણ એક મુખ્ય વ્યવસાય છે.

🚩 મહત્વપૂર્ણ ટોચ:

• ઓખામંડળ તાલુકો તે ત્રિ-સમુદ્રીય તાલુકો છે, જે ગુજરાતમાં અનોખો છે.

• આ વિસ્તારનું ઐતિહાસિક, ધાર્મિક અને આધુનિક ઔદ્યોગિક મહત્વ છે.

• તીર્થયાત્રા અને ધર્મિક પ્રવાસન માટે આ ક્ષેત્ર ખાસ જાણીતું છે.