અમદાવાદ

શ્વાન–સસલાની કથાનું આ નગર, ચાર અહમદની તથાનું આ નગર.
સંત એક વસ્યો હતો સાબર તટે, દેશના એ નાખુદાનું આ નગર.

-‘અઝીઝ’ ટંકારવી

• ભારતના એક સમયના ‘પૂર્વનું માન્ચેસ્ટર’ તરીકે ઓળખાતા અમદાવાદનું મૂળ નામ ‘અહેમદાબાદ’ હતું. અમદાવાદ ભારતના પ્રાચીન શહેરોમાં આગવું સ્થાન ધરાવે છે. આ ઉપરાંત અમદાવાદને ભારતનું ‘બોસ્ટન’ તરીકે પણ ઓળખવામાં આવતું હતું.
  
  
• અબુલ ફઝલે અમદાવાદને ‘દુનિયાના બજાર’ તરીકે ઓળખાવ્યું હતું તેમજ જહાંગીરે અમદાવાદને ‘ગર્દાબાદ’ એટલે કે ‘ધૂળીયું શહેર’ તરીકે ઓળખાવ્યું હતું.
  
  
• અમદાવાદનો મૂળ પાયો ખાંટ રાજા આશાભીલ દ્વારા ટીંબો નામના ગામમાં નંખાયો હતો ત્યારે આ ગામ આશાભીલના નામ પરથી ‘આશાવલ અથવા આશાવલી’ તરીકે ઓળખાતું હતું.
  
  
• સોલંકી વંશના રાજા કર્ણદેવે આશાભીલને હરાવી પોતાના નામ ૫૨થી સાબરમતી નદીના કાંઠે ‘કર્ણાવતી’ શહેર વસાવ્યું અને ત્યાં કર્ણમુકતેશ્વર મહાદેવ મંદિરનું નિર્માણ કરાવ્યું. આ વિસ્તાર હાલ મણિનગરનો વિસ્તાર છે.
  
  
• ઈ.સ.1411માં સુલતાન મુઝફફરશાહના પૌત્ર નાસિરૂદ્દીન અહમદશાહએ પોતાની રાજધાની પાટણથી બદલી કર્ણાવતીમાં લાવ્યાં અને કર્ણાવતીની નજીક જ સપાટ ભૂમિ પાસે અહેમદાબાદ (અમદાવાદ) શહે૨ને સ્થાપવાનું નક્કી કર્યુ.
  
  
• અહમદશાહના આધ્યાત્મિક ગુરુ શેખ અહમદ ખટુગંજ બક્ષની સલાહથી ‘અહમદો’ કે જેણે એક પણ નમાઝ છોડી ના હોય તેવા વ્યક્તિના હાથે આ નવા નગ૨નો પાયો નંખાવ્યો હતો.
  
  
• જેમાં ચાર પવિત્ર પુરુષોએ (અહમદશાહ બાદશાહ પોતે, શેખ અહમદ ખટુગંજ બક્ષ, મલિક અહમદ, કાઝી અહમદ) 26 ફેબ્રુઆરી, 1411 (કેટલીક જગ્યાએ 14 ફેબ્રુઆરીનો ઉલ્લેખ જોવા મળે છે.) ના રોજ અમદાવાદ શહેરની પહેલી ઇંટ મૂકીને (માણેકબુરજ ખાતે) શહેરનું નિર્માણ કર્યું. અમદાવાદના નિર્માણ સમયે સૌપ્રથમ ભદ્રનો કિલ્લો બંધાયો.