ધોળકા

📍 સામાન્ય પરિચય:

• ધોળકા, અમદાવાદ જિલ્લાના દક્ષિણમાં આવેલું ઇતિહાસભર્યું શહેર છે.

• ધોળકાનું પ્રાચીન નામ ‘ધવલ્લક’ અથવા ‘ધવલ્લકપુર’ હતું, જેને મહાભારતના સમયમાં વિરાટનગર તરીકે ઓળખવામાં આવતું હતું.

• ધોળકા, ભૌગોલિક રીતે ભાલ પ્રદેશ અને નળકાંઠા વિસ્તારમાં આવેલું છે, જ્યાં ઐતિહાસિક અને સાંસ્કૃતિક વારસો વિશાળ પ્રમાણમાં જોવા મળે છે.

🏰 ઐતિહાસિક પૃષ્ઠભૂમિ:

• ધોળકા પર વાઘેલા સોલંકી વંશના શાસનનું ઈતિહાસ છે.

• અર્ણોરાજના પુત્ર લવણપ્રસાદ ધોળકાના શાસક બન્યા હતા.

• ધોળકા, પાટણ પછી વાઘેલા શાસનની બીજી સૌથી મહત્વની રાજધાની હતી.

🛕 ઐતિહાસિક અને ધાર્મિક સ્થળો:

🌊 મલાવ તળાવ:

• મીણળ દેવીએ બંધાવેલ મલાવ તળાવ ધોળકાની શોભા છે.

• તેનુ ઉલ્લેખ ન્યાયના પ્રતીક રૂપે થાય છે –
  “ન્યાય જોવો હોય તો મલાવ તળાવ જુઓ” એમ કહેવાય છે.

🕌 મસ્જિદો:

• ધોળકામાં આવેલી કેટલીક ઐતિહાસિક મસ્જિદો:

  • નગીના મસ્જિદ

  • ખાન મસ્જિદ

  • બહલોલખાન કાજીની મસ્જિદ

🛕 મંદિર અને તીર્થો:

• **ચંદ્રમૌલીશ્વર મહાદેવ (૫૨પોટેશ્વર મહાદેવ)**નું પ્રસિદ્ધ મંદિર ધોળકામાં આવેલ છે.

• જૈન ધર્મનું પ્રસિદ્ધ તીર્થ – કલીકુંડ અહીં સ્થિત છે.

• અરણેજ ગામે સ્થિત બુટ ભવાની માતાનું પ્રસિદ્ધ મંદિર.

• ગણેશપુરા ગામે, ભગવાન ગણેશની જમણીબાજુ સૂંઢવાળી વિલક્ષણ મૂર્તિ આવેલી છે.

🏚️ પાંડવો સાથે જોડાયેલા સ્થળો:

• પાંડવોની શાળા

• ભીમનું રસોડું

• સિદ્ધનાથ મહાદેવ મંદિર

🪘 લોકસંસ્કૃતિ અને પરંપરા:

💃 પઢાર નૃત્ય:

• પાળુકાના નળકાંઠા અને ભાલ પ્રદેશમાં વસતી પઢાર જાતિનું ‘પઢાર નૃત્ય’ પ્રસિદ્ધ છે.

• આ નૃત્યમાં વપરાતી લાકડીઓ અડધી લાકડાની અને અડધી ધાતુની હોય છે.

• લાકડીઓના સંગઠિત અવાજ સાથે લોકો સાંસ્કૃતિક નૃત્ય કરે છે.

🎪 વૌઠાનો મેળો:

• ધોળકા તાલુકાના વૌઠા ગામે, ‘વૌઠાનો મેળો’ ભવ્ય રીતે યોજાય છે.

• આ મેળો ધાર્મિક તેમજ સામાજિક રીતે ખૂબ પ્રખ્યાત છે.

🏞️ ભૂગોળ અને વાતાવરણ:

• ધોળકા શહેર નર્મદા કેનાલ અને ભાલ પ્રદેશના કાંઠે આવેલી હોવાને કારણે કૃષિ માટે અનુકૂળ છે.

• જમીન પ્રકાર: કાળી અને ડબડી જમીન, કૃષિ માટે યોગ્ય.

• મુખ્ય નદીઓ: નજીકથી ભોગાવો નદી અને નર્મદા કેનાલ વહે છે.

🌾 અર્થવ્યવસ્થા:

• ધોળકાની અર્થવ્યવસ્થા મુખ્યત્વે કૃષિ આધારિત છે.

• મુખ્ય પાકો: કપાસ, ઘઉં, બાજરી, મગફળી.

• ધ્રોલ વિસ્તારમાં ઉદ્યોગોનાં વિકાસ માટે નવા Industrial Estates પણ વિકસી રહ્યા છે.

🏫 શિક્ષણ અને આરોગ્ય:

• શહેરમાં શાળાઓ, કોલેજો અને ટેકનિકલ ઇન્સ્ટિટ્યૂટ ઉપલબ્ધ છે.

• સરકારી તથા ખાનગી હૉસ્પિટલ્સ અને આરોગ્ય કેન્દ્રો પણ ધોળકાની સેવા કરે છે.

🚌 પરિવહન અને સંચાર:

• ધોળકા શહેર રાષ્ટ્રીય ધોરીમાર્ગો અને રાજ્ય ધોરીમાર્ગો સાથે સારી રીતે જોડાયેલું છે.

• એસ.ટી. બસ સેવા, ખાનગી વાહનો અને ઑટો રિક્ષા વ્યવસ્થા ઉપલબ્ધ છે.

• નજીકનું રેલવે સ્ટેશન: ધોળકા રેલવે સ્ટેશન.