નખત્રાણા

📍 નખત્રાણા — સામાન્ય પરિચય

• નખત્રાણા કચ્છ જિલ્લાના એક મહત્વપૂર્ણ તાલુકો છે, જે તેની ઐતિહાસિક, પ્રાકૃતિક અને ધાર્મિક ખ્યાતિ માટે પ્રસિદ્ધ છે.

• કચ્છના ડુંગરો ત્રણ ધારોમાં વહેંચાયેલા છે: ઉત્તર, મધ્ય અને દક્ષિણ. નખત્રાણા મધ્ય ધારમાં આવેલ ઘીણોધર ડુંગરનું સ્થાન ધરાવે છે.

• નખત્રાણા વિસ્તારની ભૌગોલિક અને ઐતિહાસિક મહત્વતાને કારણે તે પ્રવાસીઓ માટે ખાસ આકર્ષણનું કેન્દ્ર છે.

🏔️ કચ્છના ડુંગરો અને ઘીણોધર ડુંગર

• મધ્ય ધારમાં આવેલો ઘીણોધર ડુંગર નખત્રાણા તાલુકામાં આવેલો છે.

• આ ડુંગર પરથી કર્કવૃત માર્ગ પસાર થાય છે, જે કાનફટા પંથના સ્થાપક દાદા ગોરખનાથની તપોભૂમિ અને મઠ તરીકે ઓળખાય છે.

• આ સ્થાન ધાર્મિક તથા ઐતિહાસિક દૃષ્ટિએ અત્યંત મહત્વપૂર્ણ છે.

🕌 હાજીપીરની દરગાહ

• નખત્રાણા તાલુકામાં જાણીતા સૂફી સંત હાજીપીરની દરગાહ આવેલ છે.

• તેને કચ્છનો ‘ગરીબ નવાઝ’ અને ‘જિંદાપીર’ તરીકે ઓળખવામાં આવે છે.

• દરગાહ પર દર વર્ષે મોટી સંખ્યામાં શ્રદ્ધાળુઓ અને પ્રવાસીઓ આવે છે.

🌾 છારીઢંઢ જળપ્લાવિક ભૂમિ

• છારીઢંઢ એક સંરક્ષિત જળપ્લાવિત અભયારણ્ય છે, જે 2008માં યુનેસ્કોએ સંરક્ષણમં લીધું હતું.

• આ અભયારણ્ય કચ્છના રણ અને બન્ની ઘાસના મેદાનની કિનારે આવેલું છે.

• છારીનો અર્થ ક્ષાર અને ઢંઢનો અર્થ સિંધી ભાષામાં છીંછરા ખાબોચિયાં થાય છે.

• આ એક મોસમી જળપ્લાવિત ભૂમિ છે, જે શિયાળા અને ચોમાસામાં વિદેશી પક્ષીઓ માટે મહત્વપૂર્ણ છે.

🏰 રોહાનો કિલ્લો

• રોહાનો કિલ્લો નખત્રાણા તાલુકાની રોહા ગામની સીમા પર આવેલો છે.

• આ કિલ્લામાં અલ્લાઉદ્દીન ખિલજી સાથે યુદ્ધમાં મૃત્યુ પામેલાં અબડાસાના જાગીરદાર અબરાની 120 સુમરા રાજપૂત રાજકુમારીઓએ આશ્રય લીધો હતો.

• અંતે બધા રાજકુમારીઓએ અહીં સમાધિ લીધી, જેથી આ સ્થળને ‘સુમરીરોહા’ તરીકે ઓળખવામાં આવે છે.

🏞️ કડિયા ધ્રો (કાળિયા ધ્રો)

• નખત્રાણાના કડિયા ધ્રોને (કાળિયા ધ્રો) વિશ્વના ફરવાલાયક 52 સ્થળોની યાદીમાં સ્થાન મેળવ્યું છે (The New Times દ્વારા).

• આ ખડકીય સંરચના કરોડો વર્ષ જૂની છે અને વૈશ્વિક સ્તરે નોંધાયેલી છે.

• કડિયા ધ્રોની કુદરતી સુંદરતા અને પવન તથા પાણી દ્વારા બનેલા અદભૂત કોતરો દુનિયાભરમાં પ્રખ્યાત છે.

• આ પર્વતોને સાત શિખરો (પાંચ પાંડવ, માતા કુંતી અને દ્રોપદી) નામથી ઓળખવામાં આવે છે અને અહીંથી મહાભારત પર્વત તરીકે ઓળખાણ મળવી છે.

• આસપાસના વિસ્તારો જેમ કે કોટા થરાવડા, ભડલી, લાખીયારવીરા, જતાવીરા, મોરજર, નથ્થરફૂઈમાં કુદરતી રંગબેરંગી નકશીકામ જોવા મળે છે.

• ચોમાસામાં આ કોતરોમાં પાણી વહેતાં નાનાં ઝરણા “ધ્રો” કે “વાય” તરીકે ઓળખાય છે.

• આ સ્થળનું સમાન ગ્રાન્ડ કેન્યન સાથે પણ કરાય છે.

🏺 પુરાતત્વ અને પ્રાચીન અવશેષ

• ભારતીય અને કેનેડિયન પુરાતત્વવિદોએ નખત્રાણા તાલુકાના કોટડા ભાદેલી ગામમાં 4500 વર્ષ જૂના (ઈ.સ.પૂર્વે 2500) સિંધુ ખીણ સભ્યતાના ડેરી અવશેષો શોધ્યાં છે.

• આ પુરાતત્વ વિજ્ઞાન માટે મહત્વપૂર્ણ સ્થળ છે, જે પ્રાચીન સંસ્કૃતિઓની જાણકારી આપે છે.

🌟 સરવાળું

• નખત્રાણા કચ્છનો ઐતિહાસિક, ધાર્મિક અને પ્રાકૃતિક ત્રિ-મુખી સ્થળ છે.

• અહીંના ઘીણોધર ડુંગર, હાજીપીર દરગાહ, છારીઢંઢ અભયારણ્ય, રોહાનો કિલ્લો અને કડિયા ધ્રો જેવી વિશિષ્ટ અને અનોખી જગ્યાઓ છે.

• આ વિસ્તારોને રાષ્ટ્રીય અને આંતરરાષ્ટ્રીય સ્તરે પ્રવાસન અને સંરક્ષણ માટે મહત્વ આપવામાં આવે છે.

• નખત્રાણાનું ઐતિહાસિક અને પ્રાકૃતિક વારસો કચ્છનું ગૌરવ છે.