સિહોર

📍 સામાન્ય પરિચય

• સિહોર, ભાવનગર જિલ્લામાં આવેલું એક મહત્વપૂર્ણ શહેર અને તાલુકો છે.

• પ્રાચીન સમયમાં તેને ‘સિંહપુર’ અને ‘સારસ્વતપુર’ નામોથી ઓળખવામાં આવતું હતું.

• સિહોર ગૌતમી નદીના કિનારે વસેલું છે, જે આ વિસ્તારમાં કૃષિ અને ઉદ્યોગ માટે મહત્વપૂર્ણ છે.

🏰 ઐતિહાસિક મહત્વ

• સિહોર ભાવનગર રાજ્યની જૂની રાજધાની હતી, જ્યાં ગોહિલવંશના રાજાઓએ નવું શિહોર વસાવી અને મજબૂત કિલ્લો બાંધ્યો હતો.

• આ કિલ્લાબંધીની કરામત એટલી અનોખી છે કે તેને જૂનાગઢ કે પાવાગઢ જેવા પ્રખ્યાત કિલ્લાઓની સરખામણીમાં પણ વધુ મજબૂત ગણવામાં આવે છે.

• ઇતિહાસમાં સિહોરનો કિલ્લો પિલાજીરાવ ગાયકવાડ અને કંથાજી (શાહુજીના સરદાર) દ્વારા કરવામાં આવેલા મરાઠા આક્રમણો સામેનો પ્રતિરોધક હતો.

• 1857 ના ભારતીય સ્વાતંત્ર્યસંગ્રામ (વિપ્લવ) દરમિયાન, નાનાસાહેબ પેશવાએ શિહોરમાં આશરો લીધો હોવાનું પણ માનવામાં આવે છે.

🛠️ ઔદ્યોગિક પરિચય – પિત્તળનું નકશીકામ

• સિહોર મુખ્યત્વે તેના પિત્તળના નકશીકામ માટે જાણીતા છે.

• અહીં તાંબા-પિત્તળનાં વાસણોનું વિખ્યાત ઉદ્યોગ ફેલાયેલું છે, જે ગુજરાત અને દેશભરમાં પ્રસિદ્ધ છે.

• આ ઔદ્યોગિક પ્રવૃત્તિ ગામડાની આર્થિકતા અને રોજગારી માટે ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે.

🛕 ધાર્મિક અને પર્યટન સ્થળો

• ગૌતમેશ્વર મહાદેવ મંદિર:

  • સિહોરનો સૌથી પ્રખ્યાત અને મહત્વનો ધાર્મિક સ્થળ.

  • યાત્રીઓ અને દર્શકો માટે આ મંદિર એક આકર્ષણ છે.

• પ્રાચીન ટીંબા અને દરબારગઢ: ઇતિહાસ સાથે સંકળાયેલા ઐતિહાસિક સ્થળો.

• બ્રહ્મકુંડ અને ગૌતમી ગુફાઓ:

  • આ સ્થળોએ શાંતિ અને આધ્યાત્મિક અનુભવ માટે પ્રવાસીઓ આવે છે.

• સાતશેરી અને શિહોરી માતાજીનું મંદિર:

  • આ મંદિરો સ્થાનિક લોકભક્તિ અને પાવન પરંપરાનું કેન્દ્ર છે.

• મોંઘીબાની અને સાધ્વી જોધીબાની સમાધિ:

  • આ સ્થાનોએ શાંતિ અને આશીર્વાદ મેળવવા લોકો આવ્યા કરે છે.

• લોકભારતી ગ્રામ વિદ્યાપીઠ:

  • અહીં શૈક્ષણિક તેમજ સાંસ્કૃતિક પ્રવૃત્તિઓ થાય છે.

🌿 અનોખા લોકલ સંસ્કૃતિ અને કથા

• રાજપરા ખાતે ખોડીયાર માતાજીનું સ્થાનક:

  • આ પવિત્ર સ્થાન માટે લોકોમાં ઊંડો ભાવ છે.

• તાતણીયા ધરો:

  • લોકવાયકા મુજબ દુષ્કાળમાં પણ પાણી ઉભું રહે તેવું અદભૂત ઠેરવાય છે.

• મઢડા મંદિર:

  • 100 વર્ષ પહેલાં કચ્છી જૈન વેપારી શિવજી દેવસીએ રાષ્ટ્રીય ભાવનાથી પ્રેરિત થઈ આ મંદિરનું નિર્માણ કરાવ્યું.

  • અહીં મહાત્મા ગાંધીજી પણ આવ્યા હતા અને લોકોએ સ્વતંત્રતા ચળવળમાં હિસ્સો લેવા પ્રેરણા આપી.

🌾 જીવનશૈલી અને અર્થતંત્ર

• ખેતી મુખ્ય વ્યવસાય છે.

• તાંબા-પિત્તળના નકશીકામ ઉપરાંત નાના-મોટા વેપાર પણ થાય છે.

• નદીના કિનારે વસેલું હોવાને કારણે પાણી પૂરતું છે અને કૃષિ માટે આદરશ છે.

🛣️ પરિવહન અને કનેક્ટિવિટી

• સિહોરને નજીકના મોટા શહેરો સાથે રસ્તા અને બસ સેવાઓ દ્વારા જોડાયેલું છે.

• નજીકનું મહત્વપૂર્ણ શહેર: ભાવનગર.

• નિકટવર્તી રેલવે સ્ટેશન: ભાવનગર રેલવે સ્ટેશન.

🏫 શૈક્ષણિક અને આરોગ્ય વ્યવસ્થા

• શહેરમાં પ્રાથમિક અને માધ્યમિક શાળા-કોલેજો છે.

• આરોગ્ય માટે સ્થાનિક આરોગ્ય કેન્દ્રો અને હોસ્પિટલ્સ ઉપલબ્ધ છે.