મહુવા

📍 સામાન્ય પરિચય:

• મહુવા, ભાવનગર જિલ્લાનું એક મહત્વપૂર્ણ તાલુકા શહેર છે.

• આ શહેર માલણ નદીના કિનારે વસેલું છે, જે તેની ભૌગોલિક અને પર્યાવરણીય મહત્વની નિશાની છે.

• મહુવાનું પ્રાચીન નામ ‘મધુમતિ’ અથવા ‘મધુપુરી’ હતું.

• મહુવાને સાઉરાષ્ટ્રમાં ખાસ સ્થાન મળ્યું છે અને તેને ‘સૌરાષ્ટ્રનું કાશ્મીર‘ તરીકે ઓળખવામાં આવે છે.

🕉️ ધાર્મિક અને આત્મીય પરંપરા:

• સંત મોરારી બાપુનું જન્મસ્થળ અને આશ્રમ મહુવા તાલુકાના તલગાજરડા વિસ્તારમાં આવેલું છે.

  • અહીં હનુમાન જયંતીના દિવસે પ્રાથમિક શાળાના શિક્ષકને ‘ચિત્રકૂટ એવોર્ડ’ એનાયત કરવામાં આવે છે, જેને ‘અસ્મિતા પર્વ’ તરીકે ઉજવવામાં આવે છે.

• સંત બજરંગદાસ બાપાનું આશ્રમ બગદાણામાં આવેલું છે.

• બગડ નદીના કિનારે આવેલું બગડેશ્વર મહાદેવનું પ્રાચીન મંદિર આ વિસ્તારનું ધાર્મિક કેન્દ્ર છે.

• ઊંચા કોટડા ખાતે ચામુંડા માતાનું મંદિર તથા કાળીયા ભીલની કોઠી છે.

  • કહેવામાં આવે છે કે કાળીયો ભીલ જ્યારે વહાણ લૂંટવા જતો, ત્યારે માતાજીની પરવાનગી લેતો.

🖋️ સાહિત્યિક અને સાંસ્કૃતિક વારસો:

• દુલાભાયા કાગનો જન્મ મહુવા તાલુકાના સોડવદરી ગામમાં ચારણ પરિવારમાં થયો હતો.

• તેઓ કાગબાપુ તરીકે ઓળખાતા અને તેમની વાણી ‘કાગવાણી’ સાત ભાગમાં પ્રકાશિત થઈ છે.

• તેમની કૃતિઓમાં વિનોબા બાવની, ચંદ્ર બાવની, સોરઠ બાવની, શક્તિ ચાલીસા, ગુરુમહિમા વગેરે મુખ્ય છે.

• દુલાભાયા કાગને ભારત સરકારે 1962માં પદ્મશ્રી પુરસ્કાર એનાયત કર્યો હતો.

• 2004માં તેમની યાદમાં ભારત સરકારે તેમના નામની ટપાલ ટિકિટ પણ બહાર પાડી હતી.

• તેમની પુણ્યતિથિએ સાહિત્ય ક્ષેત્રે ‘કવિ કાગ પુરસ્કાર’ આપવામાં આવે છે.

🐘 હાથીદાંત અને હસ્તકલા:

• મહુવા હાથીદાંતની બનાવટ માટેનું એક મુખ્ય કેન્દ્ર છે, જ્યાં વિવિધ હાથીદાંતના સુંદર હસ્તકલા અને શિલ્પો બનાવવામાં આવે છે.

• આ હાથીદાંતના ઉત્પાદનોનું ભાવનગર અને આસપાસના વિસ્તારોમાં ખાસ બજાર છે.

🏰 ઐતિહાસિક સ્થળો અને પ્રવાસન:

• મહુવા તાલુકાના કળસાર વિસ્તારમાં આવેલું ફિરંગી દેવળ એક જોવાલાયક અને ઐતિહાસિક સ્થળ છે, જ્યાં ભવ્ય કલા અને સ્થાપત્યો જોવા મળે છે.

• આ સ્થળ પર રોજગારી માટે અને પ્રવાસ માટે સારો સંભાવનાઓ છે.

🏞️ નદીઓ અને પ્રાકૃતિક સૌંદર્ય:

• માલણ નદી મહુવા નિકટ વહેતી છે, જે આ શહેરને પ્રાકૃતિક રીતે સમૃદ્ધ અને હરિયાળું બનાવે છે.

• નદીની કિનારે વસેલું મહુવા શહેર પોતાના શાંતિપ્રિય વાતાવરણ અને કુદરતી સૌંદર્ય માટે પ્રખ્યાત છે.

🌾 આર્થિક પ્રવૃત્તિઓ:

• મહુવાનું મુખ્ય ધંધો કૃષિ અને હસ્તકલા પર આધારિત છે.

• ખેતી સાથે જોડાયેલા નાના વેપાર અને હસ્તકલા ઉદ્યોગો અહીં ધીમે ધીમે વિકસિત થઈ રહ્યા છે.

• હાથીદાંતની બનાવટ ઉપરાંત સ્થાનિક બજાર આ શહેર માટે આવકનો એક સારો માધ્યમ છે.

🛣️ કનેક્ટિવિટી અને સવલતો:

• મહુવા શહેરના માર્ગ અને વાહન વ્યવહારને સુગમ બનાવવા માટે સરકારી પ્રયાસો ચાલુ છે.

• નજીકના મોટા શહેરો: ભાવનગર (~40 કિમી), અમરેલી (~70 કિમી).

• બસ સેવા અને ખાનગી વાહન વ્યવહારથી મહુવા સરળતાથી જોડાયેલું છે.

🛕 પ્રખ્યાત તહેવારો અને મેળા:

• મહુવા વિસ્તારમાં હનુમાન જયંતિ વિશેષ ધુમધામથી ઉજવાય છે, ખાસ કરીને સંત મોરારી બાપુના આશ્રમમાં.

• અસ્મિતા પર્વ જેવી લોકપ્રિય સમારોહો અહીંના શૈક્ષણિક અને ધાર્મિક જીવનમાં અગત્યનું સ્થાન ધરાવે છે.